ورزش مناسب برای کودکان

ورزش کردن و ورجه وُرجه کردن برای بچه ها نشاط آور است و بچه ها از اینکه از اینگونه ورزش ها انجام می دهند لذت می برند مخصوصآ دوچرخه سواری و شنا که علاقه خاصی به آن دارند چراکه بچه ها عاشق آب و آب بازی هستند.

اولین باری که با دوچرخه رکاب زدید، یادتان هست؟ آن روز چند بار زمین خوردید و بلند شدید؟ چه زمانی اولین بار خنکای آب استخر را روی پوست تان احساس کردید و دل بسته شنا و بازی های آبی شدید؟ و چه زمانی برای اولین بار دل تان خواست پا به توپ شوید و توپ را تا اوج آسمان پرواز بدهید؟ رفتار کودکان در برابر ورزش کردن دقیقا به دو شکل تقسیم بندی می شود. 

اول آنهایی که با دیدن ورزش و بازی ها دوست دارند وارد گردونه شوند و بازی کنند و دوم آنهایی که هیچ علاقه ای به بازی و ورزشنداشته و نشستن و انجام بازی های فکری یا کامپیوتری را به هر کار دیگری ترجیح می دهند.

رفتار هرکدام از آنها ابتدا به وی‍ژگی های شخصیتی و دوم به هدایت و رفتار والدین با کودکان بازمی گردد. اگر فرزندتان از گروه اول است، مشکل خاصی ندارید، فقط باید ورزش مناسب سن و علاقه او را درنظر بگیرید. اما گروه دوم کارشان کمی سخت است. 

بحث درباره بچه هایی که علاقه به ورزش ندارند را به زمان دیگری موکول می کنیم. این بار قرار است درباره انتخاب ورزش متناسب به سن کودک و معرفی پنج ورزش که هر کدام تاثیر مثبتی به لحاظ جسمی و روانی روی کودک دارند را بررسی کنیم. نوروز است و بد نیست برنامه ریزی برای تحرک بدنی بیشتر فرزندتان را ازهمین تعطیلات که فرصت بیشتری دارید، آغاز کنید. 

قدم اول؛ دو تا پنج سالگی

پیش از این سن، اگر بازی و ورزش هم درکار باشد- که بهتر است باشد- به همان توپ قل دادن ها و پیاده راه رفتن همراه با پدر و مادر خلاصه می شود. دلیل آن هم سه نکته است.

اول اینکه کودک امکان جدا شدن از والدین به مدت طولانی را ندارد. دوم اینکه هنوز کودک به حدی نرسیده که بتواند آموزش آکادمیک و منظم را فراگیرد و سوم اینکه توانایی کودک برای انجام بسیاری از کارها اندک بوده ونیازمند همراهی والدین برای فراگیری است. 

از سن دوسالگی به بعد، می توان روی «آموزش» به معنای عمومی آن سرمایه گذاری کرد. در دو تا پنج سالگی هم بهتر است وجه « بازی – تفریحی» ورزش ها پررنگ تر از آموزشی آن باشد. 

ورزش های مناسب: دو، حرکات موزون و ریتمیک، آموزش هدفمند پرتاب اشیاء مانند توپ، گرفتن توپ به عنوان حرکتی هدفمند و شنا. 

روش ورزش: هر کدام از این حرکت ها باید با همراهی مربی یا والدین انجام شوند. 

مدت زمان: از نیم ساعت برای سن پایین شروع و تا یک ساعت برای سن بالاتر طول بکشد. 

قدم دوم، شش تا 9 سالگی

از این سن به تدریج قدرت بینایی و تمرکز از راه دیدن تکمیل می شود. حرکت ها با تمرکز بیشتر انجام شده و کودک توان تمرکز برای یادگیری را دارد. در این فاصله سنی مفاهیمی مانند فاصله، سرعت، مکان و زمان برای کودک مفهوم پیدا می کند. 

ورزش های مناسب: ورزش های توپی ساده، دو ، ژیمناستیک، شنا، تنیس، آموزش فعالیت های هنر- ورزشی. 

روش ورزش:در سن پایین بهتر است مربی، نظارت مستقیم روی فعالیت کودک داشته باشد. با نزدیک شدن به 9سالگی، ورزش ها می تواند تحت نظارت مربی اما گروهی انجام شود. حضور والدین ضروری نیست. 

مدت زمان: مدت زمان مناسب و تعیین شده برای انجام هر ورزش. 

قدم سوم، 10 تا 12 سال

قدرت بینایی کودکان در این سن به تکامل رسیده است. بنابراین می توانند اصول و مفاهیم وابسته به این قدرت، یعنی قدرت بینایی را درک کنند. به همین دلیل می توانند ورزش های نیازمند با چند مهارت همزمان مانند فوتبال، والیبال، بسکتبال، اسکی و... را انجام دهند. در واقع ذهن آنها توان و تمرکز انجام چند خرده فعالیت که درکنار هم مهارت اصلی را شکل می دهد، داراست. 

برای مثال، آنها می توانند مجموعه فعالیت هایی مانند تمرکز روی کنترل سرعت، هماهنگ شدن با گروه، دریافت توپ، حفظ و کنترل توپ، تعیین هدف و پرتاب در بازی مانند فوتبال را به طور همزمان آموخته و تکرار کنند. در این سن ورزش انتخاب شده حکم مربی برای ارتقا و حفظ تعادل و تمرکز کودک را دارد.

• ورزش مناسب: انواع ورزش ها متناسب با علاقه کودک

• روش ورزش: با همراهی مربی

• مدت زمان: مدت مناسب و تعیین شده برای انجام هر ورزش

به این دو وی‍ژگی دقت کنید

ممکن است بچه ها در سنی خیال پردازی کنند، که اصلا در دوره ای این ذات کودکی است؛ اما دروغ نمی گویند. بنابراین به حرف شان اطمینان داشته باشید یا حداقل به آن توجه کنید. برای مثال، اگر از رفتار مربی گله دارند، به این موضوع دقت کنید. شاید واقعا مساله ای وجود دارد. بنابراین بعد از ثبت نام فرزندتان در کلاس ورزش، حتما به این دو نکته دقت کنید. 

امنیت: پیش از ثبت نام او و حتی بعد از آن به دقت شرایط فضای آموزشی، اعم از مهارت مربی، فضای آموزشی، دستگاه ها، وضعیت نظافت و رسیدگی به محیط ورزشی را بررسی کنید. برای این کار می توانید از فرزندتان هم سوال کنید. اما سوال ها باید به این شکل باشد. 

خانم یا آقای مربی با شما مهربان است؟ کسی را دعوا هم می کند؟ قبل از ورود به استخر به شما یاد داده که دوش بگیرید؟ حتما به شما گفته که در آب با هم شوخی خطرناک نکنید و... 

روش آموزش: برای سنجش این مساله هم می توانید از فرزندتان سوال کنید؛ سوال هایی شبیه به این. چند بار استخر رو شنا کردی؟ چقدر استراحت کردی، خسته که نمی شوی؟ بچه ها هم مثل تو سرحال شنا می کنند؟ شنا کردن آقا یا خانم مربی را هم دیده ای؟ خوب شنا می کند؟ 

چهار ورزشی که نباید آنها را فراموش کرد 

بعضی ورزش ها فقط تحرک بدنی نیستند. به این دلیل که وجه آموزشی – پرورش شان پررنگ است. چهار ورزشی که به آنها اشاره می شود،همین وی‍ژگی را دارند. بخشی از ویژگی این ورزش ها به تاثیر جسمی و بعضی دیگر به تاثیر مثبت روانی آنها بازمی گردد. 

ورزش های توپی

رویای بسیاری از کودکان به وی‍ژه پسر بچه ها فوتبالیست شدن است! بنابراین اغلب بدون اینکه نیازی با هل دادن آنها به سمت بازی با توپ باشد، خودشان پا به توپ می شوند. اما علاقه آنها را می توان به شکل مناسب از سنی که به آن اشاره شد، هدفمند کرد. 

تاثیر جسمی: کشش عضلات، تحریک اسکلت استخوانی به رشد و بازسازی، افزایش مهارت مرتبط به بینایی و حرکات پا در فوتبال و بینایی و حرکات دست در بسکتبال یا والیبال، ایجاد و افزایش مهارت حفظ تعادل. 

تاثیر روانی: حضور در جمع، همراهی با دیگران برای حفظ نظم، همکاری گروهی، فراگیری مهارت سرگروهی و مدیریت درصورتی که به عنوان سرپرست انتخاب شوند. 

دوچرخه سواری

همه ما رکاب زدن به دوچرخه را از لحظه ای شروع کردیم که پدر یا مادر پشت زین دوچرخه را گرفتند و در مسیر رهایمان کردند. بعد هم اول یک چرخ و بعد هم چرخ دیگر را برداشتند تا واقعا دوچرخه سواری کنیم. از دو سالگی، سه چرخه سواری و از پنج سالگیدوچرخه سواری ورزشی است که کودکان می توانند آن را انجام دهند. 

تاثیر جسمی: کشش عضلات پا و کمک به دیر بسته شدن صفحه های استخوانی و افزایش قد، تمرکز، حفظ تعادل، افزایش حجم تنفسی و جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی در بزرگسالی، جلوگیری از افزایش وزن کودک به ویژه در دوره بلوغ. 

تاثیر روانی: افزایش اعتماد به نفس کودک، احساس استقلال، احساس رهایی، انجام مهارت بدون حضور والدین و شروع زندگی در اجتماع به تنهایی، هماهنگی با محیط زیست و دوستی با طبیعت. 

اسکیت

شاید به این ورزش بتوان لقب، نوع دیگر از راه رفتن را داد! راه رفتن به شیوه سهل و سریع که برای انجام آن هم باید مهارت هایی را کسب کرد. امکان عبور از موانع، سرعت بالا و تفاوت در حین راه رفتن از وی‍ژگی های مثبت حسی این ورزش است. بهترین زمان آموزش آن از پنج سالگی به بعد است. 

تاثیر جسمی: افزایش مهارت حفظ تعادل، هماهنگی حرکت اعضای بدن به وی‍ژه پاها با چشم، 

تاثیر روانی: احساس استقلال، حس آزادی و رهایی و اعتماد به نفس 

پیاده روی 

به ظاهر این حرکت یعنی پیاده روی نه ورزش محسوب می شود و نه ورزشی برای کودکان. اما تاثیر مثبت آن با بسیاری از ورزش ها برابری می کند. این ورزش به ویژه برای کودکانی که اهل ورزش نیستند، حرکت مفید و شروع مناسبی برای ورزش است. 

تاثیر جسمی: حفظ تعادل و هماهنگ کردن قدم ها، همراهی با دیگران، کنترل وزن و تناسب اندام. 

تاثیر روانی: احساس آزادی، تخلیه هیجان به وی‍ژه در نوجوانان، ارتباط با طبیعت و حضور در اجتماع، اعتماد به نفس، کمک به تشخیص مسیر 

به مهارت او دقت کنید 

تقسیم بندی ذکر شده بدون در نظر گرفتن علاقه کودک به ورزش است. درواقع الگویی به والدین ارائه می کند که بتوانند براساس سن کودک، ورزش و شیوه مناسب آموزش آن را بیاموزند. اما به غیر از مساله سن باید به این مهارت ها نیز دقت کرد. 

علاقه: 

محال است بتوانید از کودکی که به ژیمناستیک علاقه ندارد، ژیمناست تربیت کنید! بنابراین ورزش را براساس علاقه او انتخاب کنید. 

مهارت های فیزیکی: 

توقع نداشته باشید فرزندتان با ساختار فیزیک بدنی ظریف بتواند ورزش های سخت انجام دهد. به ساختار و فیزیک بدنی او دقت کنید و بعد ورزشی را برایش درنظر بگیرید. درغیراین صورت فقط زمینه آسیب جسمی و روانی او را فراهم کرده اید. 

مهارت حضور در جمع: 

اگرچه روانشناسان توصیه می کنند حضور کودکان غیراجتماعی در جمع ها می تواند وضعیت آنها را تغییر دهد اما همیشه این مساله اتفاق نمی افتد. بنابراین بهتر است برای این کودکان ورزش های انفرادی مانند شنا، تنیس، اسکی و... انتخاب شود. 

روحیه کودک: 

بعضی از کودکان ذاتا روحیه جنگنده دارند. این کودکان بهتر است در ورزش هایی وارد شوند که انرژی آنها را در مسیر صحیح قرار دهد. ورزش های رزمی از جمله این ورزش هاست. 

10 تاثیر شاخص ورزش

اگر قرار باشد فارغ از نوع ورزش و تحرک بدنی،10 ویژگی را برای ورزش کودکان درنظر بگیریم، می توان به این موارد اشاره کرد. 

1. تنظیم عملکرد دستگاه گردش خون و قلب: حجم تنفسی کودکانی که از کودکی عادت به ورزش دارند، یک و نیم برابر آنهایی است که از کودکی ورزش نکرده اند. 

2. جلوگیری از رسوب چربی در رگ ها: تحقیقات نشان می دهد از دو سالگی، درصورت تغذیه نامناسب، خطر تجمع چربی در رگ ها وجود دارد. ورزش یکی از راهکارهای جلوگیری از تجمع چربی در رگ هاست. 

3. بهبود عملکرد ریه ها: ورزش منظم به ویژه از دوره کودکی باعث افزایش ظرفیت ریه ها می شود.بنابراین میزان اکسیژن دریافتی بیشتر شده و به طور کلی عمل دم و بازدم و تصفیه خون به خوبی انجام می شود. 

4. کنترل قند خون: از آنجایی که ماهیچه ها برای تحرک بدنی نیازمند مصرف هیدرات کربن هستند بنابراین میزان قند خون خودبه خود با ورزش کردن کنترل خواهد شد. 

5. کنترل وزن: بدن درست مانند ماشینی است که میزان سوخت دریافتی آن باید متعادل با میزان مصرف باشد. درغیر این صورت اضافی ترکیب های دریافتی به ویژه چربی در بدن تجمع یافته و باعث اضافه وزن می شود.

بنابراین تحرک بدنی یکی از بهترین راهکارها برای جلوگیری از تجمع کالری اضافی در بدن است. کودکانی که از سن کم ورزش می کنند، سلول های شان کمتر مستعد تجمع چربی و ابتلا به اضافه وزن هستند. 

6. کمک به ساخت و تقویت اسکلت استخوانی:یکی از محرک های مهم برای استخوان سازی، تحرک بدنی است. برای رشد قدی، استحکام استخوان ها و کاهش خطر پوکی استخوان در بزرگسالی، بهترین کار تحرک بدنی است. 

7. جلوگیری از خطر ابتلا به سرطان: افرادی که از کودکی عادت به ورزش دارند، در بزرگسالی کمتر درمعرض خطر ابتلا به سرطان به ویژه سرطان کولون، پروستات، سینه و دستگاه دفع ادرار قرار دارند. 

8. کنترل فشار خون: هرچه کودک از استرس و اضطراب دور باشد به همان نسبت روان سالم تری خواهد داشت. افرادی که دچار استرس و اضطراب نیستند کمتر در معرض خطر افزایش فشار خون قرار دارند. ورزش یکی از راهکارهای مفید کاهش استرس واضطراب است و درنتیجه کنترل فشار خون است. کودکان مضطرب و بزرگسالان درمعرض فشار خون بالا هستند. 

9. کنترل انر‍ژی: کودکی با شیطنت و بازی معنا پیدا می کند. اما بعضی از کودکان بیش از اندازه پرتحرک هستند. برای کنترل این کودکان و تخلیه انرژی نهفته در آنها بهترین کار، ورزش است. 

10. حضور در جمع: یکی از راهکارهای حضور در اجتماع و مراوده سالم، ورزش است. کودکانی که ورزش می کنند بیش از آنهایی که ورزش نمی کنند، اجتماعی هستند. تاثیر ورزش های گروهی در تنظیم رابطه درست بین کودک و اجتماع بسیار مهم است.

مناسب ترین ورزش برای کودکان